Blog

W naszym kręgu cywilizacyjnym analfabetyzm właściwie nie istnieje, chociaż warto pamiętać, że występował on jeszcze przed II wojną światową. Socjologowie zauważają jednak obecnie, że w społeczeństwach Europy Zachodniej spotykane jest zjawisko określane jako tzw. analfabetyzm funkcjonalny. Na czym ono polega? Otóż pojęcie to odnosi się do ludzi (zarówno nie mających formalnego wykształcenia, jak i posiadających je), którzy nie umieją wykorzystać swoich kompetencji w taki sposób, aby ich codzienne funkcjonowanie w nowoczesnej rzeczywistości, stawiającej przed nimi określone wyzwania, było sprawne i efektywne. Warto również wiedzieć, że zjawisko analfabetyzmu funkcjonalnego występuje także w innych kontekstach. Jego przykładem jest sytuacja, w której użytkownik danego urządzenia nie potrafi odpowiednio z niego korzystać mimo faktu, że posiada dostęp do jego instrukcji obsługi.

Główne problemy związane z analfabetyzmem funkcjonalnym to brak umiejętności czytania ze zrozumieniem, jasnego formułowania myśli czy przeprowadzenia nieskomplikowanych obliczeń arytmetycznych. Dlatego wielu nauczycieli w szkołach zwraca uwagę właśnie na te kwestie. Uczniowie na egzaminach na różnych etapach swojej edukacji spotykają się z poleceniami, które sprawdzają zwłaszcza ich zdolność czytania ze zrozumieniem – dotyczy to zarówno przedmiotów humanistycznych, jak i ścisłych (np. w matematyce czy fizyce rozwiązanie zadania wymaga od nas dokładnego odniesienia się do jego treści). Przejawem analfabetyzmu funkcjonalnego może być również nieumiejętność korzystania z pewnych technologii będących współcześnie w powszechnym użyciu, szczególnie technologii informatycznych.

Przeciwdziałanie opisywanemu tutaj zjawisku określamy jako alfabetyzację funkcjonalną. Pewne kroki w celu jego ograniczenia podejmują instytucje Unii Europejskiej. Jedna z nich – Komitet Regionów UE – w 2010 roku opublikowała pismo zatytułowane jako „Zwalczanie analfabetyzmu funkcjonalnego”. Wskazuje ono metody wspomagania rozwoju osobistego, które mają na celu zapobiegać wykluczeniu społecznemu, wynikającemu właśnie z analfabetyzmu funkcjonalnego.